กาบหอยแครง (Dionaea muscipula) หรือเรียกอีกชื่อว่า Venus Flytraps เป็นพืชกินแมลงชนิดหนึ่ง ใบแบ่งเป็นสองส่วนซึ่งใช้เป็นกับดัก พร้อมซี่ฟันปลาประมาณ 15-20 อัน ขอบใบใกล้กับฟันจะมีแถบเล็ก ๆ ซึ่งเป็นส่วนผลิตน้ำหวานเพื่อดึงดูดแมลงให้เข้ามากิน ใต้ขอบลงไปจะพบขนบางๆ 3-4 เส้นกระจายอยู่ภายในกาบแต่ละข้าง ขนพวกนี้จะตอบสนองต่อความรู้สึกเพื่อให้กาบหุบงับแมลง และการจับเหยื่อ จะต้องมีการสัมผัสขนเหล่านี้ตั้งแต่ 2 เส้นขึ้นไป อาจจะด้านละเส้นหรือด้านละ 2 เส้นก็ได้ ภายใน 20 วินาที เพราะเมื่อขนเหล่านี้โก่งงอ สนามไฟฟ้า (การเปลี่ยนแปลงประจุไฟฟ้าของผนังเซลล์จาก -160mV เป็น -50mV) เกิดขึ้นจากการเคลื่อนที่ของประจุไอออนแคลเซียม กระบวนการงับจะเสร็จภายในเวลา 1/20 วินาที ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม หากสภาพแวดล้อม เช่น อุณหภูมิและความชื้น ไม่เหมาะสมจะส่งผลให้การงับช้าลงมาก หากเหยื่อมีโปรตีนก็จะส่งสารไปกระตุ้นตัวรับโปรตีน และในช่วงนี้จะมีการสร้างน้ำย่อยซึ่งมีเอนไซม์พิเศษออกมา กาบจะแคบลง และปิดลงในที่สุด ส่วนที่มีประโยชน์จะถูกย่อยและดูดซึมกลับโดยต่อมในกาบ หลังจากย่อยแล้วกาบจะเปิดออกอีกครั้ง การย่อยจะใช้เวลาตั้งแต่ไม่กี่ชั่วโมงจนถึง 2 สัปดาห์ขึ้นอยู่กับขนาดของเหยื่อ ซึ่งโดยปกติใช้เวลา 3-5 วัน เนื่องจากการจับเหยื่อและการย่อยสลายเป็นเรื่องยากลำบาก หลังจากการพยายามจับเหยื่อ 7-10 ครั้งหรือการย่อยอาหาร 2-3 ครั้งตัวกาบก็จะตายไป
ต้นกาบหอยแครงจะขึ้นอยู่บริเวณป่าพรุและหนองน้ำที่มีอากาศอบอุ่น และจะขึ้นอยู่บนมอสบริเวณใต้ต้นหญ้า แต่เนื่องจากกาบหอยแครงเป็นพืชที่นิยมปลูกกันมาก จึงสามารถหาซื้อได้ทั่วไป เช่น ที่ตลาดนัดจตุจักร หรือตามร้านต้นไม้ต่างๆ นอกจากนี้ต้นกาบหอยแครงยังมีข้อดีคือ เลี้ยงง่าย ไม่ต้องการพื้นที่มากในการปลูก และยังสามารถนำมาขยายพันธุ์เพื่อเพิ่มรายได้ได้อีกด้วย
ในปัจจุบันมีผู้คนจำนวนมากที่ซื้อต้นกาบหอยแครงไปปลูก เพื่อความสวยงาม และนอกจากนั้นจะมีผลพลอยได้คือ ต้นกาบหอยแครงเป็นพืชกินแมลง และโดยทั่วไปแมลงที่พบเห็นในบ้านจะเป็นแมลงวัน หรือยุง ซึ่งเป็นพาหะของโรคต่างๆ และที่สำคัญการกำจัดแมลงวิธีนี้ยังเป็นวิธีธรรมชาติที่ไม่ทิ้งสารตกค้างที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม เพราะโดยปกติแล้วคนทั่วไปจะใช้สารเคมีในการกำจัดแมลงตามบ้าน ซึ่งเป็นอันตรายต่อคน สัตว์และสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังก่อให้เกิดขยะที่ย่อยสลายยาก เพราะโดยส่วนมากขวดสเปรย์จะทำมาจากโลหะ ซึ่งต้องใช้เวลานานในการย่อยสลาย คณะผู้จัดทำโครงงานจึงเกิดแนวความคิดที่จะศึกษาอัตราเร็วในการหุบของกาบของต้นกาบหอยแครง โดยเลือกศึกษาในอุณหภูมิที่แตกต่างกัน เพื่อดูว่า ณ อุณหภูมิเท่าใดกาบของต้นกาบหอยแครงจะหุบได้ดีที่สุด เนื่องจากเวลาที่จะนำต้นกาบหอยแครงไปใช้จริงนั้น บ้านแต่ละบ้านจะมีอุณหภูมิที่แตกต่างกัน เช่น บางบ้านมีเครื่องปรับอากาศ แต่บางบ้านไม่มี คณะผู้จัดทำโครงงานคาดหวังว่าจะพบวิธีที่จะนำต้นกาบหอยแครงไปเลี้ยงเพื่อความสวยงาม ความเพลิดเพลิน และยังทำให้เกิดประโยชน์ในด้านการกำจัดแมลงได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นอีกด้วย
เอกสารอ้างอิง :
ภัทรา แสงดานุช และ วีระ โดแวนเว. พืชกินแมลง. กทม.: อมรินทรพริ้นติ้งแอนด์พับบลิชชิ่ง, 2551.
เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล. ร้อยพรรณพฤกษา ไม้กินแมลง. กทม.: สำนักพิมพ์เศรษฐศิลป์, 2551.
สมาน แก้วไวยุทธ. ชีววิทยา ม.5 เล่ม 4. พิมพ์ครั้งที่ 3. นนทบุรี: ไทเนรมิตกิจอินเตอร์โปรเกรสซิฟ จำกัด, 2544.
วันจันทร์ที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2552
การเคลื่อนไหวของพืชที่เกิดจากการเต่งของเนื้อเยื่อ (turgor movement)
Turgor movement เป็นการเคลื่อนไหวของพืช เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงแรงดันเต่งของเซลล์ (turgor pressure) ได้แก่ การปิดเปิดของปากใบ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงแรงดันเต่งภายในเซลล์คุม การหุบใบของพืชตระกูลถั่ว หรือเรียกว่าต้นไม้นอน เมื่อมีความเข้มของแสงน้อย และการหุบของใบกาบหอยแครง เมื่อมีสิ่งสัมผัส
Contact movement เป็นการตอบสนองเนื่องจากการสัมผัส ปกติพืชจะตอบสนองต่อการสัมผัสได้ช้ามาก แต่มีพืชบางชนิดที่สามารถตอบสนอง ต่อการสัมผัสได้รวดเร็วแต่ไม่ถาวร เช่น การหุบของไมยราพ การหุบของใบกาบหอยแครง
เอกสารอ้างอิง:
http://www.freewebs.com/movinghuman/tree.htm(วันที่สืบค้น 1 ธันวาคม 2551)
http://school.eduzones.com/knowledge-2-5-2165.html(วันที่สืบค้น 1 ธันวาคม 2551)
ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับต้นกาบหอยแครง
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)